Eşler/Partnerler Neden Aldatır?
Melike KAYHAN, Psikanalist (CP-UK), Psikanalitik Psikoterapist (UKCP, PA), MSc. Çift Terapisti, Aile Terapisti
Eşlerini/partnerlerini aldatan kişileri genellikle yargılarız. Fakat ihanetin sebepleri sandığımızdan daha derin ve bilinçdışıyla ilişkili olabilir.
Çift terapisti olarak, ilişkileri aldatma ile zarar gören pek çok çift görüyorum. Bu durumlarda “kurban” olarak nitelendirilen aldatılan kişi, eşine veya partnerine olan güvenini kaybederken, aldatan taraf suçlu ve güçsüz hissediyor ve terapistin bozulan ilişkilerini düzeltmesini umuyor.
Terapistin görevi bir tarafı yargılamak, suçlamak ya da hızlı bir çözüm bulmaya çalışmak değil; bu aldatma olayının neden meydana geldiğini anlamaya çalışmaktır. Çoğu zaman aldatmanın sebebi çiftlerin düşündüklerinden çok farklı olabiliyor.
Eşlerini/partnerlerini aldatan kişilerin eleştirilmesi ve onlara etiketler yapıştırılması çok yaygındır. Bu tür olumsuz yaklaşımlar kişilerin üstünde baskı oluşturur ve aldatmayı bırakmalarına sebep olmaz. Peki ilişkilerde taraflar neden aldatır? Aldatma vakaları neden gün geçtikçe artmaktadır?
Sadakatsizliğin altında yatan sebepler
“Yasak” ilişki yaşamak aldatan tarafa belli bir heyecan ve özgüven hissettirse de değer verilen bir ilişkiye zarar verme ihtimali de yüksektir. Peki kişiler neden bu riski alırlar? Bu sorunun cevabı ve genel olarak davranışlarımızın sebepleri, çoğu zaman sandığımızdan daha karmaşıktır.
Psikanalitik bakışa göre hiçbir davranış tek başına değerlendirilemez ve anlaşılamaz. Bir davranışı anlamak için kişilerin yaşam öyküsüne, başkalarıyla ilişkilerine, kişiliklerinin yapısal özelliklerine, fantezilerine ve bilinçdışı dinamiklerine dikkat etmek gerekir.
Aldatan kişileri sağlıklı ya da sağlıksız gibi yargılamaktansa bu davranışı anlamak için daha öteye bakmak gerekir. Aldatma davranışlarında, Freud gibi psikanalistlerin de kabul ettiği bazı ortak psikolojik temalar ve tetikleyiciler görülmektedir. Sadakatsizliğin, benim klinik deneyimime göre en yaygın tetikleyicileri şunlardır:
Ensest tabusu
Bu tetikleyicilerin en yaygınlarından biri “ensest tabusu” olarak bilinen psikolojik olgudur. Kişiler, ebeveynlerden ayrıldıktan çok sonra bile, tümgüçlü bir anne ya da baba figürü aramaya devam eder.
Eş/partner karşı tarafa sevgi ve duygusal destek göstererek bu ebeveyn rolünü üstlendiğinde; bilinçdışı bir şekilde anne ya da babanın yerine geçebilirler. Bu sebeple çiftin cinsel hayatı da “uygunsuz” ya da “yasak” gibi algılanabilir. Partneri arzulamak rahatsızlık verebilir ve maalesef bu rahatsızlık hissi partnere karşı arzunun kaybedildiği yanılgısını yaratabilir. Bu tarz duygularla mücadele eden kişi, cinselliği partner/eş dışındaki birinde arayabilir.
“İsyankâr” Eş
Bazı bireylerin ebeveynleriyle çatışma ve baskıya dayanan zorlu bir ilişkisi vardır. Böyle durumlarda, eşleri/partnerleri ebeveyn rolünde davranan kişiler, bilinçdışı bir dürtüyle onlarla çatışır ve baskıya başkaldırır.
Bunu yapmanın yollarından biri de aldatmaktır. Aldatan taraf; hak ettiği sevginin kendisine verilmediğini ya da benliğinin tehdit edildiğini hissettiğinde, ebeveynine saldıran isyankâr bir çocuk gibi davranabilir.
Bu gibi durumlarda, çocuklukta temelleri atılan bağlanma sorunları bir ilişkiyi zor duruma sokabilir. Ebeveyn ile olan ilişkinin bu şekilde canlandırması daha ileri taşınabilir; aldatan kişi bilinçdışında yakalanmak ister ve böylelikle bir zamanlar ebeveyninin yaptığı gibi cezalandırılabilri ve suçluluk duygusundan azat edilebilir.
Simbiyotik ilişkiler
Simbiyotik ilişkilerdeki kişiler ayrılmaz ikililerdir ve aşırıya kaçan derecede ortak bir yaşam sürerler. Her yere birlikte gider, her şeyi birlikte yaparlar. Benliklerinin bu şekilde kaybolması konusunda bilinçdışı bir öfke ve korku duyan kişiler, sık sık birbirini kontrol etmeye çalışır. Taraflar bir tür duygusal bağımlılık içindedir. Bazı kişiler bu krizi “çözmek” için diğer tarafı aldatmayı seçer. Fakat aldatma olsa da diğer tarafa bağımlılık hissi geçmez, aksine aldatan taraf çoğu zaman yaramazlık yapan bir çocuk gibi affedilme umuduyla yaptığını itiraf eder.
Ruhsal veya Cinsel Biseksüellik
Her bireyde farklı cinsiyetlerin farklı özellikleri bulunur, fakat bazı kişilerde bu yoğun bir çatışmaya dönüşür ve bilinçdışında bu çatışmayı eşi/partneri aldatarak çözerler. İki partnerle birlikte olarak kişiliklerinin her yönünü deneyimleyebilir ve gösterebilir, farklı cinsiyet özellikleri ve farklı ilişki rolleri üstlenebilirler.
Sosyal Medya ve Internet
Yukarıda belirttiğim psikolojik tetikleyicilerin yanı sıra, aldatmanın son zamanlardaki yükselişini etkileyen faktörlerden birinin de sosyal medya olduğu görülmektedir.
Facebook ve Instagram gibi uygulamalar yeni kişilerle tanışmayı kolaylaştırdığı gibi, geçmişte ilişki yaşanan kişilerle de tekrar bağlantı kurmayı sağlamaktadır. Aynı zamanda sosyal medya mecraları narsisizmi beslemekte; kişilere, ilişkilerinde mutlu olsalar da dışarıda bir yerde daha ilgili, daha anlayışlı ya da daha çekici bir partner olabileceğini ve onlara kolayca ulaşabileceğini düşündürmektedir.
Günümüzde Internet, ilişkilerdeki sadakat duygusuna meydan okumaktadır. Bu tür sorunların ne yazık ki hızlı ve kolay bir çözümü yoktur. Fakat inanıyorum ki sadakatsizlik konusunu daha çok anladıkça ve insanları güdüleyen duyguları çözdükçe, arzuladığımız ve hak ettiğimiz ilişkileri yaşamaya daha çok yaklaşacağız.